Athens/el

Η Αρχαία Αθήνα, αρχικά οικισμός πάνω στην Ακρόπολη, εξελίχθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. σε μία πανίσχυρη πόλη–κράτος, που αναπτύχθηκε παράλληλα με το λιμάνι της, το οποίο αρχικά ήταν

Η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας από το 1834 και η μεγαλύτερη και πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της χώρας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 από την ΕΛ.ΣΤΑΤ.,[2] ο μόνιμος πληθυσμός της Αθήνας και του Δήμου Αθηναίων ανέρχεται σε 637.798 κατοίκους, και ο μόνιμος πληθυσμός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Αθήνας ανέρχεται σε 3.059.764 κατοίκους.[α] Πήρε το όνομά της από τη θεά Αθηνά. Βρίσκεται στην Αττική, στην ανατολική Στερεά Ελλάδα, και είναι από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου, με την καταγεγραμμένη ιστορία της να φθάνει έως το 3200 π.Χ.[3]

Η Αρχαία Αθήνα, αρχικά οικισμός πάνω στην Ακρόπολη, εξελίχθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. σε μία πανίσχυρη πόλη–κράτος, που αναπτύχθηκε παράλληλα με το λιμάνι της, το οποίο αρχικά ήταν το Φάληρο και αργότερα ο Πειραιάς. Υπήρξε μέχρι τον 6ο αιώνα, το σημαντικότερο κέντρο των τεχνών, της γνώσης και της φιλοσοφίας, έδρα της Ακαδημίας Πλάτωνος και του Λυκείου του Αριστοτέλη. Αναφέρεται ευρέως ως γενέτειρα της δημοκρατίας. Συχνά η αρχαία Αθήνα, όπως και γενικότερα η Ελλάδα εκείνης της εποχής,[4][5] χαρακτηρίζεται «λίκνο του δυτικού πολιτισμού».

Η σύγχρονη Αθήνα είναι το κέντρο της οικονομικής, βιομηχανικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της Ελλάδας. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, η Ευρύτερη Αστική Περιοχή ή Μητροπολιτική Περιοχή της Αθήνας (ο μόνιμος πληθυσμός της ανέρχεται σε 3.622.246 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021), είναι η 6η πολυπληθέστερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον πληθυσμό της να εκτιμάται το 2004 στους 4.013.368 κατοίκους.

Το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς, δηλαδή η περιοχή της Αθήνας, του Πειραιά και των προαστίων τους, έχει μόνιμο πληθυσμό 3.190.154 κατοίκων.[2] Η περιοχή του ανήκει διοικητικά σε πέντε περιφερειακές ενότητες της Περιφέρειας Αττικής: Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Βορείου Τομέα Αθηνών, Νοτίου Τομέα Αθηνών, Δυτικού Τομέα Αθηνών και την Περιφερειακή Ενότητα Πειραιώς. Το κέντρο των Αθηνών βρίσκεται στον Δήμο Αθηναίων και του Πειραιά στον Δήμο Πειραιά. Ο Πειραιάς, ιστορικά γνωστός ως το «επίνειο των Αθηνών», είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας. Τα κέντρα των δύο πόλεων απέχουν εννέα χιλιόμετρα και παλαιότερα ο Πειραιάς χωριζόταν από την Αθήνα από άκτιστες εκτάσεις, αλλά σήμερα, μετά από τη μεγάλη οικιστική ανάπτυξη της περιοχής τον 19ο και 20ό αιώνα, ο Πειραιάς έχει ενωθεί πολεοδομικά με την Αθήνα.

Ετυμολογία

Το όνομα της πόλης της Αθήνας, προέρχεται από την προστάτιδα θεά Αθηνά. Αυτό είναι και ένα ακόμη στοιχείο της αρχαιότητας της πόλης μιας και παραπέμπει ευθέως σε μητριαρχικές κοινωνίες. Σε παλαιότερα ελληνικά, όπως μαρτυρείται και στα Ομηρικά Έπη, το όνομα της πόλης ήταν στον ενικό ως Ἀθήνη και αργότερα μετατράπηκε στον πληθυντικό ως Ἀθῆναι όμοια με άλλες πόλεις όπως τις Θήβες (Θῆβαι) και τις Μυκήνες (Μυκῆναι). Κατά τον Μεσαίωνα το όνομα αποδόθηκε στην καθομιλουμένη στον ενικό αν και λόγω του συντηρητισμού του γραπτού λόγου και του γλωσσικού ζητήματος η επίσημη ονομασία παρέμεινε ως Ἀθῆναι μέχρι την κατάργηση της καθαρεύουσας.

Παλαιότερα, είχαν προταθεί άλλες ετυμολογήσεις από λόγιους του 19ου αιώνα. Ο Κρίστιαν Λόμπεκ πρότεινε ως ρίζα του ονόματος τη λέξη ἄθος ή ἄνθος για να δηλώσει την Αθήνα ως πόλη ανθούσα. Μετέφρασε ακόμη την πόλη στα λατινικά ως Florentia. Ο Λούντβιχ Ντεντερλάιν πρότεινε ως ρίζα το επικό ρήμα θάω (θέμα θη–), δηλαδή θηλάζω, που δηλώνει ότι η Αθήνα έχει εύφορη γη.[16]

Κατά τη μυθολογία λέγεται ότι η πόλη έχει το όνομα της θεάς Αθηνάς, μετά από τον αγώνα της με τον θεό της θάλασσας Ποσειδώνα για να αναδειχθεί το καλύτερο δώρο, που είχε καθένας για την πόλη. Συγκεκριμένα ο πρώτος βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας, ο οποίος ήταν μισός άνθρωπος και μισός φίδι, έπρεπε να αποφασίσει ποιος θα ήταν ο προστάτης της πόλης. Οι δύο θεοί, Ποσειδώνας και Αθηνά, θα έκαναν από ένα δώρο στον Κέκροπα και όποιος έκανε το καλύτερο, αυτός θα γινόταν προστάτης. Εμφανίστηκαν και οι δύο μπροστά στον Κέκροπα και πρώτος ο Ποσειδώνας χτύπησε την τρίαινά του στο έδαφος και εμφανίστηκε ένα ρυάκι με γάργαρο νερό. Μετά η Αθηνά χτύπησε το δόρυ της στο έδαφος και εμφανίστηκε μια μικρή ελιά. Ο Κέκροπας παραξενεύτηκε αλλά και εντυπωσιάστηκε από το δώρο της Αθηνάς και αποφάσισε να διαλέξει το δώρο της και αυτήν ως προστάτιδα της πόλης. Έτσι πήρε η Αθήνα το όνομά της. Όμως, ο Ποσειδώνας, θυμωμένος με τον Κέκροπα, καταράστηκε την Αθήνα να μην έχει ποτέ αρκετό νερό. Έτσι από τότε ξεκίνησε το πρόβλημα της λειψυδρίας που ταλαιπωρούσε την Αθήνα.

During the medieval period, the name of the city was rendered once again in the singular as Ἀθήνα. Variant names included Setines, Satine, and Astines, all derivations involving false splitting of prepositional phrases.[30] King Alphonse X of Castile gives the pseudo-etymology 'the one without death/ignorance'.[31][page needed] In Ottoman Turkish, it was called آتينا‎ Ātīnā,[32] and in modern Turkish, it is Atina.

History

The oldest known human presence in Athens is the Cave of Schist, which has been dated to between the 11th and 7th millennia BC.[33] Athens has been continuously inhabited for at least 5,000 years (3000 BC).[34][35] By 1400 BC, the settlement had become an important centre of the Mycenaean civilization, and the Acropolis was the site of a major Mycenaean fortress, whose remains can be recognised from sections of the characteristic Cyclopean walls.[36] Unlike other Mycenaean centers, such as Mycenae and Pylos, it is not known whether Athens suffered destruction in about 1200 BC, an event often attributed to a Dorian invasion, and the Athenians always maintained that they were pure Ionians with no Dorian element. However, Athens, like many other Bronze Age settlements, went into economic decline for around 150 years afterwards.[37] Iron Age burials, in the Kerameikos[38] and other locations, are often richly provided for and demonstrate that from 900 BC onwards Athens was one of the leading centres of trade and prosperity in the region.[39]

By the sixth century BC, widespread social unrest led to the reforms of Solon. These would pave the way for the eventual introduction of democracy by Cleisthenes in 508 BC. Athens had by this time become a significant naval power with a large fleet, and helped the rebellion of the Ionian cities against Persian rule. In the ensuing Greco-Persian Wars Athens, together with Sparta, led the coalition of Greek states that would eventually repel the Persians, defeating them decisively at Marathon in 490 BC, and crucially at Salamis in 480 BC. However, this did not prevent Athens from being captured and sacked twice by the Persians within one year, after a heroic but ultimately failed resistance at Thermopylae by Spartans and other Greeks led by King Leonidas,[40] after both Boeotia and Attica fell to the Persians.

The decades that followed became known as the Golden Age of Athenian democracy, during which time Athens became the leading city of Ancient Greece, with its cultural achievements laying the foundations for Western civilization.[14][15] The playwrights Aeschylus, Sophocles and Euripides flourished in Athens during this time, as did the historians Herodotus and Thucydides, the physician Hippocrates, and the philosopher Socrates. Guided by Pericles, who promoted the arts and fostered democracy, Athens embarked on an ambitious building program that saw the construction of the Acropolis of Athens (including the Parthenon), as well as empire-building via the Delian League. Originally intended as an association of Greek city-states to continue the fight against the Persians, the league soon turned into a vehicle for Athens's own imperial ambitions. The resulting tensions brought about the Peloponnesian War (431–404 BC), in which Athens was defeated by its rival Sparta.[41]

By the mid-4th century BC, the northern Greek kingdom of Macedon was becoming dominant in Athenian affairs. In 338 BC the armies of Philip II defeated an alliance of some of the Greek city-states including Athens and Thebes at the Battle of Chaeronea. Later, under Rome, Athens was given the status of a free city because of its widely admired schools. In the second century AD, the Roman emperor Hadrian, himself an Athenian citizen,[42] ordered the construction of a library, a gymnasium, an aqueduct which is still in use, several temples and sanctuaries, a bridge and financed the completion of the Temple of Olympian Zeus.

In the early 4th century AD, the Eastern Roman Empire began to be governed from Constantinople, and with the construction and expansion of the imperial city, many of Athens's works of art were taken by the emperors to adorn it. The Empire became Christianized, and the use of Latin declined in favour of exclusive use of Greek; in the Roman imperial period, both languages had been used. In the later Roman period, Athens was ruled by the emperors continuing until the 13th century, its citizens identifying themselves as citizens of the Roman Empire ("Rhomaioi"). The conversion of the empire from paganism to Christianity greatly affected Athens, resulting in reduced reverence for the city.[35] Ancient monuments such as the Parthenon, Erechtheion and the Hephaisteion (Theseion) were converted into churches. As the empire became increasingly anti-pagan, Athens became a provincial town and experienced fluctuating fortunes.

The city remained an important center of learning, especially of Neoplatonism—with notable pupils including Gregory of Nazianzus, Basil of Caesarea and emperor Julian (r. 355–363)—and consequently a center of paganism. Christian items do not appear in the archaeological record until the early 5th century.[43] The sack of the city by the Herules in 267 and by the Visigoths under their king Alaric I (r. 395–410) in 396, however, dealt a heavy blow to the city's fabric and fortunes, and Athens was henceforth confined to a small fortified area that embraced a fraction of the ancient city.[43] The emperor Justinian I (r. 527–565) banned the teaching of philosophy by pagans in 529,[44] an event whose impact on the city is much debated,[43] but is generally taken to mark the end of the ancient history of Athens. Athens was sacked by the Slavs in 582, but remained in imperial hands thereafter, as highlighted by the visit of the emperor Constans II (r. 641–668) in 662/3 and its inclusion in the Theme of Hellas.[43]

Geography

Athens sprawls across the central plain of Attica that is often referred to as the Athens Basin or the Attica Basin (Greek: Λεκανοπέδιο Αθηνών/Αττικής, romanized: Lekanopédio Athinón/Attikís). The basin is bounded by four large mountains: Mount Aigaleo to the west, Mount Parnitha to the north, Mount Pentelicus to the northeast and Mount Hymettus to the east.[49] Beyond Mount Aegaleo lies the Thriasian plain, which forms an extension of the central plain to the west. The Saronic Gulf lies to the southwest. Mount Parnitha is the tallest of the four mountains (1,413 m (4,636 ft)),[50] and has been declared a national park. The Athens urban area spreads over 50 kilometres (31 mi) from Agios Stefanos in the north to Varkiza in the south. The city is located in the north temperate zone, 38 degrees north of the equator.

Athens is built around a large number of hills. Lycabettus is one of the tallest hills of the city proper and provides a view of the entire Attica Basin. The meteorology of Athens is deemed to be one of the most complex in the world because its mountains cause a temperature inversion phenomenon which, along with the Greek government's difficulties controlling industrial pollution, was responsible for the air pollution problems the city has faced.[35] This issue is not unique to Athens; for instance, Los Angeles and Mexico City also suffer from similar atmospheric inversion problems.[35]

The Cephissus river, the Ilisos and the Eridanos stream are the historical rivers of Athens.

Administration

Athens became the capital of Greece in 1834, following Nafplion, which was the provisional capital from 1829. The municipality (city) of Athens is also the capital of the Attica region. The term Athens can refer either to the municipality of Athens, to Greater Athens or urban area, or to the entire Athens Metropolitan Area.

The large city centre (Greek: Κέντρο της Αθήνας, romanized: Kéntro tis Athínas) of the Greek capital falls directly within the Municipality of Athens (Greek: Δήμος Αθηναίων, romanized: Dímos Athinaíon), which is the largest in population size in Greece and forms the core of the Athens urban area, followed by the Municipality of Piraeus, which forms a significant city centre on its own within the Athens urban area and it is the second largest in population size within it.

Athens Urban Area The Athens Urban Area (Greek: Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών, romanized: Poleodomikó Synkrótima Athinón), also known as Urban Area of the Capital (Greek: Πολεοδομικό Συγκρότημα Πρωτεύουσας, romanized: Poleodomikó Synkrótima Protévousas) or Greater Athens (Greek: Ευρύτερη Αθήνα, romanized: Evrýteri Athína),[76] today consists of 40 municipalities: 35 of them divided in four regional units (Central Athens, North Athens, West Athens, South Athens), and a further 5 municipalities which make up the regional unit of Piraeus. The Athens urban area spans over 412 km2 (159 sq mi),[77] with a population of 3,059,764 people as of 2021.